Mobbing kojarzy Ci się tylko z pracą? Skojarzenie jest słuszne, ale historia tego pojęcia może Cię zaskoczyć.Pojęcie mobbing nie jest pojęciem nowym, choć w prawie pracy występuje stosunkowo od niedawna.
Gęsi kanadyjskie atakują lisa, czyli o mobbingu wśród zwierząt
Konrad Lorenz - 1950 rok
Pierwszy raz pojęcia „mobbing" użył Konrad Lorenz – austriacki etolog, zoolog i ornitolog w 1950 r. w odniesieniu do świata zwierząt.
Konkretnie odniósł je do sytuacji, w której jeden osobnik był atakowany przez grupę. Opisywał w ten sposób ataki gęsi kanadyjskich na lisa.
Pierwotna definicja Lorenza
"Szczególnie zwierzęta żyjące gromadnie atakują zbiorowo zagrażającego im drapieżnikawszędzie, gdzie tylko go dopadną. Po angielsku działanie to nazywa się mobbing. Język niemiecki nie ma na to specjalnego terminu, toteż będziemy tu posługiwać określeniem, np. że wrony lub inne ptaki "nękają"."
W takim znaczeniu zostało użyte pierwszy raz to określenie. Ale nękanie, niestety nie pojawia się tylko w świecie zwierząt i szybko zostało nazwane również w kontekście relacji międzyludzkich.
Mobbing w pracy poprzedzony mobbingiem w szkole
Zanim jednak mobbing jako pojęcie na stałe zagościło w prawie pracy, po drodze zostało użyte ponownie, ale … w odniesieniu do relacji dzieci w szkołach.
Peter Paul Heinemann - 1972 rok
Pierwsza książka o mobbingu (lub zamiennie używanym – bullyingu) w szkole autorstwa szwedzkiego lekarza Petera Paula Heinemanna powstała w 1972 r.
Heinz Leymann - pionier badań nad mobbingiem w pracy
Przełom w latach 80. XX wieku
Mobbingiem w świecie pracy zainteresował się w latach 80 XX wieku niemiecki psycholog i lekarz pracujący w Szwecji - Heinz Leymann.Rozpoczął badania w tym zakresie, po wcześniejszej obserwacji licznych negatywnych zachowań w środowisku pracy.
Do dziś Szwecja jest liderem w przeciwdziałaniu mobbingowi, a pojęcie mobbing pojawiło się pierwszy raz w świetle prawa właśnie w szwedzkim prawie pracy, bo już w 1994 roku w ustawie dotyczącej wiktymizacji w pracy.
Definicja mobbingu według Leymanna
Charakterystyka mobbingu w pracy
"Leymann stwierdził, że mobbing w pracy to wrogi, nieetyczny sposób komunikacji, który jest systematycznie kierowany przez jedną lub kilka osób wobec jednej osoby."
Częstotliwość:
Codziennie lub prawie codziennie
Czas trwania:
Minimum 6 miesięcy
Skutki mobbingu według Leymanna
Ze względu na czas trwania i częstotliwość występowania wrogich zachowań mobbing powoduje cierpienie psychiczne, psychosomatyczne i ma wydźwięk społeczny.
45 kryteriów Leymanna
5 grup charakterystycznych zachowań
Leymann wyróżnił 45 cech charakterystycznych dla mobbingu, podzielonych na 5 grup, znanych dziś jako kryteria Leymanna:
1Działania zaburzające możliwość komunikowania się
- • Stałe przerywanie wypowiedzi
- • Ograniczanie możliwości wypowiadania się
- • Nękanie przez telefon
2Działania zaburzające stosunki społeczne
- • Unikanie rozmów
- • Traktowanie jak powietrze
- • Izolowanie od grupy
3Działania mające na celu zaburzenie społecznego odbioru osoby
- • Mówienie źle o danej osobie za jej plecami
- • Rozsiewanie plotek
- • Podejmowanie prób ośmieszenia
- • Sugerowanie choroby psychicznej
4Działania mające wpływ na jakość sytuacji życiowej i zawodowej
- • Zlecanie zbyt wielu zadań do wykonania
- • Zlecanie zbyt małej liczby zadań
- • Zlecanie prac bezsensownych
- • Zlecanie wykonywanie zadań obraźliwych
5Działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie
- • Zmuszanie do wykonania prac szkodliwych dla zdrowia
- • Znęcanie się psychiczne i fizyczne
- • Grożenie przemocą fizyczną
Mobbing - zjawisko wielowymiarowe
Mobbing to nie tylko negatywne działania, które swoje odzwierciedlenie znajdują na płaszczyźnie prawnej.
To także, a może i przede wszystkim wrogie zachowania silnie wpływające na psychikę osoby wobec której zachowania te są skierowane.
Podejście interdyscyplinarne
W cyklu „Czym jest mobbing i jak go rozpoznać?" przedstawię obie strony tego zjawiska, zgodnie z zasadą, którą wyznaję, że prawo pracy można w pełni poznać i zrozumieć, tylko przy uwzględnieniu czynników psychologicznych.
💡 Mobbing jest tego najlepszym przykładem.
W następnym artykule opowiem o mobbingu i jego definicji na gruncie polskiego prawa pracy.
Historia pojęcia mobbing - chronologia
Konrad Lorenz
Pierwszy użytek pojęcia "mobbing" w etologii - ataki gęsi na lisa
Peter Paul Heinemann
Pierwsza książka o mobbingu/bullyingu w szkołach
Heinz Leymann
Rozpoczęcie badań nad mobbingiem w miejscu pracy, 45 kryteriów
Szwedzkie prawo pracy
Pierwsze regulacje prawne dotyczące mobbingu - ustawa o wiktymizacji w pracy
Podobał Ci się artykuł?
Podziel się nim z innymi
O autorce artykułu
dr Karolina Czapska-Małecka
Prawniczka, psycholożka i mediatorka specjalizująca się w prawie pracy i psychologicznych aspektach funkcjonowania środowiska zawodowego. Łączy doświadczenie z wiodących warszawskich kancelarii z podejściem naukowym i psychologicznym.
Chcesz pogłębić wiedzę o mobbingu?
Oferuję kompleksowe szkolenia z zakresu rozpoznawania mobbingu, jego historii oraz skutecznych metod przeciwdziałania w organizacji.